Zanieczyszczenie powietrza jest jed-nym z największych problemów współczesnego świata. Poza spora-dycznymi zdarzeniami naturalnymi, takimi jak wybuchy wulkanów i po-żary lasów, to właśnie my ludzie je-steśmy odpowiedzialni za taki stan rzeczy.
Zanieczyszczeniem powietrza nazywamy zmianę jego naturalnego składu spowodowaną przez różnego rodzaju zanieczyszczenia. Głównymi źródłami takiego stanu rzeczy są transport, prze-mysł, rolnictwo, zużywanie energii w gospodar-stwach domowych, wytwarzanie odpadów itp. Również emisja ozonu jest istotnym składnikiem zanieczyszczenia powietrza w miastach i powo-dują powstawanie smogu. Ogólnie rzecz biorąc, współczesny tryb życia i urbanizacja spowodo-wały, że ponad 91% ludności świata żyje w miej-scach, w których jakość powietrza jest klasyfiko-wana jako szkodliwa dla zdrowia.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że zanieczyszczone powietrze jest odpowie-dzialne za jeden na dziewięć zgonów. Ponad 3,8 miliona przedwczesnych zgonów spowodowa-nych jest narażeniem na zanieczyszczenia po-wietrza w gospodarstwach domowych, a około 5 milionów przedwczesnych zgonów przypisuje się ogólnemu zanieczyszczeniu powietrza. Do naj-częstszych chorób i zgonów spowodowanych za-nieczyszczeniem powietrza należą przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), rak płuc, cho-roby układu krążenia, udar mózgu i ostre infekcje dolnych dróg oddechowych u dzieci.
Różne naturalne i sztuczne związki pochodzące z pomieszczeń mieszkalnych i ze środowiska są uwalniane do powietrza. Zanieczyszczenia te kla-syfikowane są albo jako zanieczyszczenia we-wnętrzne i zewnętrzne albo jako zanieczyszcze-nia pierwotne (uwalniane bezpośrednio ze źró-dła) i wtórne (powstające w wyniku dalszych re-akcji chemicznych w powietrzu). Czynniki takie jak gazy uwalniane przy erupcjach wulkanów i po-żarów lasów, kurz, pyłki, przemysłowe spalanie węgla, drewna, odpady przemysłowe i domowe, transport, klimatyzacja, gotowanie, czyszczenie, materiały budowlane, sprzęt biurowy i palenie to tylko niektóre z wielu elementów, które obniżają jakość powietrza do niebezpiecznych poziomów. Różne instytucje rządowe na całym świecie stale kontrolują poziom: dwutlenek siarki (SO2), dwu-tlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), ozon (O3), ołów (Pb) oraz inne zanieczyszczenia znane jako cząstki stałe. Cząsteczki stałe i zanieczyszczenia działają jak wolne rodniki i powodują stany za-palne, zwłaszcza w mniejszych kanalikach po-wietrznych w płucach. Im mniejsze cząstki, tym większa jest ich zdolność do gromadzenia się w płucach i powodowania uszkodzeń zapalnych. Takie ultralekkie cząsteczki występują w powie-trzu wewnętrznym i zewnętrznym, zwłaszcza w miastach. Powodują one strukturalne uszkodze-nia komórkowe, takich jak lipidy, białka i DNA, wy-wołując w ten sposób wiele chorób.
Górne i dolne drogi oddechowe są pierwszym miejscem, do którego trafia zanieczyszczone po-wietrze. Dlatego też choroby układu oddecho-wego, takie jak alergie, astma, częste infekcje, za-palenie płuc, POChP i rak płuc zaliczamy do skut-ków ubocznych zanieczyszczenia powietrza. Po-nadto osoby z osłabionym układem odpornościo-wym są bardziej zagrożone na choroby wywołane wpływami środowiska naturalnego. Przewlekłe stany zapalne wywołane zanieczyszczeniem po-wietrza są również związane z różnymi choro-bami układu krążenia, takimi jak miażdżyca, nie-wydolność serca, udar mózgu, choroby układu krążenia, arytmia i zatrzymanie krążenia.
Zanieczyszczenie powietrza stało się poważnym zagrożeniem dla zdrowia dobrego samopoczucia ludzi. Badania laboratoryjne badania kliniczne po-kazują, że zdrowa dieta bogata w mikroelementy o właściwościach przeciwutleniających, przeciw-zapalnych i detoksykacyjnych może chronić przed szkodliwymi skutkami zanieczyszczenia powietrza.
Wyniki badań i dane kliniczne wskazują, że zdrowa dieta przynosi duże korzyści w zakresie profilaktyki. W kilku badaniach klinicznych zba-dano skuteczność działania mikroelementów w walce z zanieczyszczeniem powietrza. Najważ-niejsze mikroskładniki, które są pomocne w roz-wiązaniu tego problemu to witaminy z grupy B, wi-taminy C i E, aktywne biologicznie substancje ro-ślinne (Phytobiologicals) i kwasy tłuszczowe omega-3.
Rozwój chorób związanych z przewlekłym zanie-czyszczeniem powietrza spowodowany jest przez wolne rodniki. Te bardzo agresywne czą-steczki mogą powodować stany zapalne, zmiany DNA oraz wpłynąć na podwyższenie poziomu ho-mocysteiny. To ostatnie wiąże się z chorobami układu krążenia i zawałem mięśnia sercowego, a stan zapalny i zmiany DNA zwiększają ryzyko wy-stąpienia nowotworów i innych chorób. Witaminy z grupy B odgrywają kluczową rolę w obu tych aspektach, przyczyniając się do regulacji metabo-lizmu homocysteiny oraz wspomagając syntezę i naprawę DNA.
Rozpuszczalna w wodzie witamina C jest kluczo-wym przeciwutleniaczem w walce z wolnymi rod-nikami. Dodatkowo chroni również układ krąże-nia. Wspiera syntezę kolagenu, wzmacnia ściany naczyń krwionośnych oraz ich elastyczność. Wi-tamina C przyczynia się również do utrzymania optymalnego poziomu cholesterolu. Badania kli-niczne wykazują, że suplementacja witaminą C może znacząco poprawić funkcjonowanie płuc u osób z obszarów o wysokim zanieczyszczeniu powietrza. Poprawa stanu zdrowia obserwowana jest zarówno u zdrowych ochotników, jak i u osób chorych na astmę.
Witamina E jest zbiorowym określeniem dla ośmiu rozpuszczalnych w tłuszczach tokoferoli (w tym alfa-tokoferoli). Są one często spotykane w żywności i są najczęściej badaną formą wita-miny E. Witamina E działa jak silny „odkurzacz” wolnych rodników w zanieczyszczonym powie-trzu. Palacze mają znacznie obniżony poziom tej witaminy. Suplementacja diety zawierająca tę wi-taminę jest zatem szczególnie korzystna i pole-cana dla palaczy. Ponadto witamina E chroni układ krążenia poprzez działanie przeciwutlenia-jące. Kilka badań klinicznych wykazało, że wita-mina E w połączeniu z witaminą C chroni przed uszkodzeniami wynikającymi z dziury ozonowej i toksycznym wpływem zanieczyszczenia powie-trza na funkcje oddechowe.
Kwasy tłuszczowe Omega-3 lub inne wieloniena-sycone kwasy tłuszczowe mają silne właściwo-ści przeciwzapalne i przeciwutleniające, które są ważne dla neutralizacji szkodliwych substancji. Kwasy tłuszczowe Omega-3 zmniejszają również ryzyko śmierci z powodu chorób sercowo-naczy-niowych.
W warzywach krzyżowych (takich jak brokuły, ka-lafior czy kalarepa) ważną substancją fitoche-miczną jest sulforafan, silny przeciwutleniacz o właściwościach przeciwzapalnych i detoksyka-cyjnych. Poprzez zmianę specyficznych genów, związki sulforanu zwiększają odporność organi-zmu na wiele alergenów i zanieczyszczeń powie-trza.
Wiadomo, że narażenie na zanieczyszczone po-wietrze zwiększa ryzyko wystąpienia przewle-kłych chorób układu krążenia i układu oddecho-wego oraz kilku różnych rodzajów nowotworów. Efekty detoksykacyjne wspierane przez wymie-nione powyżej niezbędne przeciwutleniacze za-pewniają lepszą ochronę naszego zdrowia i mogą odegrać rolę w zapobieganiu chorobom.
Źródło: W. Sumera, Cellular Medicine and Nat-ural Health Journal, July 2018.